धनत्रयोदशी - माहिती | Dhanteras

 " धनत्रयोदशी " 

धनत्रयोदशी, ज्याला धनतेरस असेही म्हणतात, हा दिवाळीच्या सणाचा पहिला दिवस आहे. हा सण अश्विन महिन्याच्या तेराव्या दिवशी साजरा केला जातो. धनत्रयोदशीला देवांचे वैद्य धन्वंतरी यांचा जन्मदिवस म्हणून साजरा करण्याची प्रथा आहे. या दिवशी लक्ष्मी, कुबेर, गणेश आणि यम यांचीही पूजा केली जाते

धनत्रयोदशीच्या दिवशी लोक नवीन धातूच्या वस्तू, विशेषतः सोने आणि चांदी, खरेदी करतात. असे मानले जाते की या दिवशी खरेदी केलेल्या वस्तूंमुळे घरात संपत्ती आणि समृद्धी येते. व्यापारी लोक आपल्या हिशोबाच्या नव्या वहयांची पूजा करून त्यांचा वापर करण्यास सुरूवात करतात.

धनत्रयोदशीच्या दिवशी संध्याकाळी घराबाहेर एक दिवा लावून त्याचे टोक दक्षिण दिशेला करून त्यास नमस्कार करावा, यामुळे अपमृत्यु टळतो असा समज आहे1. शेतकरी आणि कारागीर आपापल्या कामाच्या संबंधीत अवजारांची पूजा करतात

धनत्रयोदशीच्या दिवशी काही कथा सांगितल्या जातात, ज्यात समुद्रमंथनातून धन्वंतरी अमृतकुंभ घेऊन प्रकटले होते. या दिवशी तेरा दिवे लावून सण साजरा केला जातो आणि घरातील दागदागिने स्वच्छ करून परत जागेवर ठेवले जातात

हा सण साजरा करण्यासाठी काही खास विधी आणि परंपरा आहेत:

पूजा आणि आराधना: 

या दिवशी लक्ष्मी, कुबेर, गणेश आणि धन्वंतरी यांची पूजा केली जाते. धन्वंतरी हा देवांचा वैद्य मानला जातो आणि त्याच्या पूजेमुळे आरोग्य आणि समृद्धी मिळते असे मानले जाते12.

खरेदी: 

धनत्रयोदशीच्या दिवशी नवीन धातूच्या वस्तू, विशेषतः सोने आणि चांदी, खरेदी करणे शुभ मानले जाते. यामुळे घरात संपत्ती आणि समृद्धी येते असा समज आहे.

यमदीपदान: 

संध्याकाळी घराबाहेर एक दिवा लावून त्याचे टोक दक्षिण दिशेला करून त्यास नमस्कार करावा. यामुळे अपमृत्यु टळतो असा समज आहे.

घराची स्वच्छता: 

या दिवशी घरातील दागदागिने आणि इतर मौल्यवान वस्तू स्वच्छ करून परत जागेवर ठेवले जातात. यामुळे लक्ष्मी देवी प्रसन्न होते असा विश्वास आहे.

कथा सांगणे: 

धनत्रयोदशीच्या दिवशी काही पौराणिक कथा सांगितल्या जातात, ज्यात समुद्रमंथनातून धन्वंतरी अमृतकुंभ घेऊन प्रकटले होते1.

धनत्रयोदशीच्या दिवशी या सर्व परंपरा आणि विधींचे पालन करून सण साजरा केला जातो. 

अजून वाचा : रक्षाबंधन